Ahad, 6 Januari 2019

MO2 MEMBUAT PENDAWAIAN PVC KONDIUT DAN PVC TRUNKING


02.3-PERLINDUNGAN LITAR

Objektif:
Apabila para pelajar tamat mempelajari tajuk ini, para pelajar akan dapat:
i)Memahami istilah perlindungan dalam litar elektrik
ii)Mengetahui jenis-jenis alat perlindungan
iii)Memahami bagaimana alat perlindungan litar bertindak

1-Jenis perlindungan dalam litar elektrik mengikut peraturan IEE

Dalam kerja-kerja pepasangan elektrik, perlindungan bermaksud memberi jagaan kepada alat-alat dan pepasangan daripada sebarang bahaya yang disebabkan oleh arus elektrik.

-Semua papan agihan ,unit pengguna hendaklah mengandungi peranti peranti perlindungan yang mengawal litar akhir dari perkara berikut:

i)Lebihan arus beban
ii)Litar pintas.
iii)Kebocoran arus ke rangka logam(bumi)

Fungsi (i) dan (ii) biasanya dikawal oleh fius atau MCB(Pemutus litar kenit)
Fungsi(iii) dikawal oleh RCD(Peranti arus baki) dan mungkin juga oleh(i) & (ii)

2-Tujuannya

i)Melindungi pertambahan suhu dikabel yang boleh mengakibatkan kerosakan pada penebat kabel dan punca kebakaran.
ii)Melindungi pengguna dari bahaya renjatan elektrik

-Susunan alat perlindungan litar hendaklah mengikut turutan yang betul,supaya litar akhir yang rosak sahaja diputuskan dari bekalan.

3-Perlindungan lebihan arus beban(overload protection)
Pertambahan arus yang disebabkan oleh pertambahan beban

4-Peraturan IEE.
473-01-01-Peranti perlindungan beban lebih hendaklah ditempatkan pada poin dimana penurunan berlaku dalam nilai kapasiti membawa arus pengalir dalam pepasangan disebabkan luas keratan rentas pengalir, kaedah pemasangan,jenis kabel atau konduktor dan keadaan persekitaran.

433-01-01-Peranti pelindungan adalah perlu untuk memutuskan arus beban lebih yang mengalir dalam konduktor litar sebelum suhu naik yang akan menjejaskan penebatan, sambungan, penamatan dan keadaan sekeliling konduktor sesuatu konduktor itu.

433-02-01-Ciri-ciri peranti perlindungan hendaklah  memenuhi syarat berikut:

a)Arus nominal atau set arus(In) tidak kurang dari arus rekabentuk litar(Ib)
b)Arus nominal(In)tidak melebihi yang terendah kapasiti membawa arus(Iz) sebarang konduktor litar.
c)Arus yang menyebabkan operasi berkesan peranti pelindung tidak melebihi 1.45 kali terendah kapasiti membawa arus sebarang konduktor litar.
SUHAMAJU,

5-Perlindungan daripada litar pintas.
-Litar pintas bermaksud persentuhan antara fasa dengan fasa  atau antara fasa dengan nutral.
-Jika sesuatu radas mudahalih yang dipasang kepada system pepasangan elektrik mengalami litar pintas , fius  bagi litar radas sepatutnya terputus.
-Litar pintas menyebabkan arus lebih meningkat berkali-kali ganda  dan sekiranya alat perlindungan mengambil masa yang lama untuk memutuskan litar,boleh menyebabkan kabel panas dan kebakaran boleh berlaku.

6-Mengira arus litar pintas:
Jika semasa berlaku litar pintas,rintangan dalam litar hanya 0.2W , dimana bekalan diberi 240V,kira berapa kenaikan arus dalam litar.
        V                       240V     
I = ____      =          ______     =      1,200 Ampiar.

         R                       0.2W     

7--Cara mengesan litar pintas:
-Tanggalkan pengalir fasa dan nutral dari punca sambungan yang dicurigai dipapan fius agihan.
-Matikan semua suis dalam litar.
-Tanggalkan semua beban
-Jalankan ujian rintangan penebatan
-Sambungkan prod penguji  diantara pengalir fasa dan nutral/bumi didalam papan fius agihan.
-ON suis satu persatu sehingga bacaan jangka menunjukkan bacaan rendah atau sifar(0) yang menunjukkan punca terjadinya litar pintas

8-Perlindungan daripada kebocoran arus kebumi.
-Perlindungan bagi mengelak pengguna terkena renjatan elektrik akibat sentuhan lansung dan tidak lansung.(direct & indirect contact).

-Bagi mengelak sentuhan lansung, pengalir dilindungi penebatan dan kabel yang tidak bersarung dimasukkan kedalam kondiut atau trunking.
-RCD 30mA juga dipasang untuk melindungi pengguna bila berlaku sentuhan lansung.  

-Bagi mengelak sentuhan tak lansung dapat dilindungi dengan
i)Kordinasi peranti perlindungan dan impeden litar
ii)Penggunaan RCD yang menghadkan masa litar diputuskan.
iii)Penggunaan peralatan klas II.-peralatan yang mengandungi penebatan asas dan penebatan tambahan bagi perlindungan kejutan elektrik.
-Apabila berlaku sentuhan pengalir hidup dengan bahagian rangka logam peralatan elektrik akan menyebabkan bahagian beraliran yang terdedah menjadi hidup dan menyebabkan bahaya renjatan elektrik kepada pengguna.
SUHAMAJU

9-Jenis-jenis alat perlindungan litar

9.1-Fius
Fius sepatutnya memutuskan litar bila berlakunya litar pintas dan lebihan arus.
Semua fius yang mengawal litar akhir didalam pendawaian elektrik mestilah tidak melebihi kadar arus bagi kabel.

9.2-Fius separuh tertutup yang boleh didawaikan semula
-Dibawah BS 3036
-Murah dan boleh diperbaiki dengan mengantikan unsur(elemen)
-Elemen diperbuat daripada timah, plambam atau “tinned copper wire”.

JADUAL 53A-Saiz elemen fius
Arus namaan(A)
Diameter elemen fius(mm)
3
0.15
5
0.2
10
0.35
15
0.5
20
0.6
25
0.75
30
0.85
45
1.25
60
1.53
80
1.8
100
2.0

-Jika penggantian elemen tidak berkadaran betul menyebabkan risiko kebakaran bila           kerosakan berlaku.
-Kadaran arus nominal bergantung kepada saiz dawai elemen ditentukan jadual 53A.
- Faktor fius ialah kelas R, 1.75 – 3 kali.
-contoh , fius yang berkadar 10A akan lebur pada kira-kira 1.75 x 10 = 17.5 hingga          3 x 10 = 30 kali.





9.3-Fius katrij
-Dibawah BS 1362.
-Penghubung fius dimasukkan kedalam suatu tiub kaca atau seramik.
-Berbentuk kecil dan boleh dikadarkan agak tepat.
-Kemerosotannya kurang berbanding dengan fius separuh tertutup.
-Faktor fiusnya  dalam kelas Q1 dan Q2, iaitu -1.25 – 1.50 kali , 1.50 –1.75 kali- 2.4 kali.

9.4-Fius HRC & HBC
-Dibawah BS 88 dan 1361.
-Penghubung fius ialah satu tiub seramik,yang mana penutup hujungnya diperbuat daripada logam yang berbagai bentuk
-Elemen fius diperbuat daripada jalur kupram bersalut perak dan disokong oleh silicon serta diselaputi serbuk mineral.
-Tujuan dimasukkan serbuk mineral ialah untuk mengelakkan arka dan bunyi yang kuat
-Direka untuk mengatasi arus litar pintas dengan lebih cepat dan selamat.
 atau kapasiti pemutusan yang tinggi.
-Lebih baik dari fius katrij.
-Kos pengantian penyambungnya lebih tinggi daripada fius jenis lain.
-Faktor fiusnya 1.0 – 1.25 kali.

10-Istilah-istilah berkaitan fius

-Kadaran Fius(Fuse rating)   
Kadar arus maksimum yang boleh mengalir dalam elemen fius tanpa  meleburkannya.

-Kadar arus pencairan (arus fiusan/fusing current) –     
Kadar arus minima yang boleh menyebabkan elemen fius lebur.

Faktor fius(Fusing factor)  -     Kadaran arus pencairan
                                                  Kadar arus fius    
suhamaju

11-Pemutus litar

11.1-Pemutus litar kenit- Miniature circuit breaker
-Alat suis otomatik yang direka untuk memutuskan bekalan pada nilai yang ditentukan.
-Dikendalikan secara mekanisma  terma dan magnet.

11.2-Komponen utama sebuah MCB terdiri daripada:
a)sebuah mekanisma penyuisan
b)sebuah alat pelantikan otomatik
c)sebuah alat pemadam arka.
d)sesentuh tetap dan bergerak



11.3-Kebaikan miniature circuit breaker:
a)Sifat terpelantik beban lebihan ditatah oleh pihak pengeluar.
b)Litar-litar yang rosak senang dikesan.
c)Bekalan boleh dibekalkan dengan mudah dan segera bila kerosakan diperbaiki
Dapat beroperasi pada beban lampau tidak melebihi 1.5 x arus beban.

11.4-Pemutus litar bekas beracuan.-Moulded case circuit breaker
11.5-Pemutus litar udara- Air circuit breaker
11.6-Pemutus litar minyak – Oil circuit breaker
11.7-Pemutus litar hampagas-Vacum circuit breaker.
Penerangannya dalam nota system 3 fasa.

12-Pemutus litar bocor kebumi
Apabila berlaku kebocoran arus kebumi,pengalir atau bahagian logam pepasangan yang terdedah akah menjadi laluan arus bocor kebumi,jika tiada keterusan boleh menyebabkan renjatan elektrik.

Bagi mengelak dari terkena kejutan,alat perlindungan  digunakan bagi memutuskan bekalan utama.

Alat yang digunakan bagi tujuan ini ialah :-

i)Peranti pelindung arus lebih dengan syarat galangan bahagian arus bocor dilitar tersebut cukup rendah untuk mengendalikan fius atau pemutus litar pelindung arus.

ii)Pemutus litar bocor kebumi.

a)PLBB kendalian voltan – telah dimansuhkan oleh JBE&G
b)Pemutus litar kendalian arus baki – Residual current circuit breaker.
                                                          Dikenali juga sebagai peranti arus baki(RCD)
12.1-Kadaran PLBB.
Pada setiap pemutus litar bocor kebumi,biasanya dinyatakan:
a)Kadaran arus yang boleh ditanggung oleh PLBB tersebut, contohnya, 40A,60A, 100A.dll
b) I D n -   Kadaran arus yang membuat PLBK terpelantik,contohnya  10mA 30mA,100mA,300mA.dll.

12.2-Syarat-syarat penggunaan  Peranti arus baki mengikut peraturan IEE.
531-3-Peranti arus baki haruslah mempunyai keupayaan untuk memutuskan semua pengalir fasa sesuatu litar.

413-02-19-Satu atau lebih jenis peranti pelindung yang berikut perlu digunakan,yang terdahulu adalah lebih baik:
i)Peranti arus baki
ii)Peranti pelindung arus lebih.

413-02-20-Syarat-syarat berikut akan dipenuhi bagi setiap litar.

Ra Ia  £  50V

Dimana:
Ra -adalah jumlah rintangan elektrod bumi dan konduktor pelindung yang menyambungkannya kepada bahagian konduktif terdedah.

Ia -adalah arus yang menyebabkan pengendalian otomatik peranti pelindung dalam masa 5 saat.
  
Apabila peranti pelindung adalah  peranti arus baki, Ia adalah arus pengendalian baki berkadar IDn .
IDn- ialah arus pengendalian baki.

SUHAMAJU
12.3-Susunan peranti arus baki mengikut Peraturan-peraturan Elektrik 1994.

-        (Peraturan 36(1)Bagi tempat permainan kanak-kanak hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 10mA.
-        (Peraturan 36(2) Bagi tempat yang berkemungkinan basah hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 10mA.
-        (Peraturan 36(3)Bagi  melindungi alur keluar yang mungkin dipegang dengan tangan hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 30mA
-        (Peraturan 36(4)Bagi kegunaan litar umum hendaklah dipasang peranti arus baki berkadar tidak melebihi 100mA. Dengan syarat:
               a)Adalah didapati tidak selamat menggunakan RCD kadaran itu
                     b) Tidak sesuai dengan fungsinya
*Peranti arus baki yang mana IDn 300mA digunakan untuk litar umum system 3 fasa.


13-Pengasingan/pemencilan dan penyuisan(Isolation & switching)
Setiap alat kawalan dalam pemasangan mestilah yang mudah digunakan dan mudah dicapai oleh pengguna bagi tujuan:

i)Pengasingan dan penyuisan
ii)Perlindungan arus lebihan
iii)Perlindungan kebocoran arus kebumi.

Pengasingan diperlukan untuk membolehkan orang kompeten untuk mengendalikan kerja-kerja keatas pepasangan,keatas bahagian-bahagiannya atau berdekatan dengan pepasangan yang hidup.

Pengasingan terdiri dari perkara berikut:
i)Suis utama atau Pemutus litar .
ii)Setiap litar akhir atau kumpulan litar akhir.
iii)Setiap litar motor.

Pengasing mestilah dapat memutuskan  semua pengalir hidup dan untuk satu fasa hendaklah dua kutub(hidup&nutral).Pemutusan dan penyambungan nya hendaklah serentak serta cepat bagi mengelakkan arka.

Bagi pengasingan 3 fasa  4 kutub jika termasuk satu kutub nutral,pengalir nutral hendaklah diputuskan selepas semua pengalir fasa diasingkan.

Setiap pemasangan pengguna mestilah mengadakan kawalan peralatan suis yang mencukupi.
      -     Boleh membawa arus beban penuh
-        Dipasang ditempat yang mudah diakses
-        Ditanda dengan label yang kekal tentang litar yang dikawal serta  penunjuk ON dan OFF
Semua  suis kutub tunggal yang dipasang pada sistem TN dan TT hendaklah hanya kepada pengalir fasa(hidup) sahaja.

Pengalir neutral tidak perlu diputuskan kecuali pada;

i)Suis utama
ii)alat perkakas pemanas dimana elemennya boleh disentuh
iii)Pengubah auto lampu discas yang tidak melebihi 1.5kV

14-Jenis suis gear.(Switchgear)
a)Sius-Fius(Switchfuse)-untuk perlindungan ,pemencilan dan pensuisan.
b)Fius-suis(Fuseswitch)-sama.
c)Pemutus litar(Circuit breaker,MCCB,ACB dll.)-sama
d)Isolator
e)Change Over Switch/contacter- menukar sumber bekalan-hendaklah jenis 4 kutub yang boleh memutuskan nutral

15-Peraturan IEE

530-1-Suisgear yang digunakan untuk memutuskan pengalir hidup  dalam suatu litar,haruslah jenis yang tidak memutuskan pengalir nutral sebelum ia dapat memutuskan pengalir fasa dan disambungkan kembali pada masa yang sama atau sebelum sambungan kembali pengalir fasa dibuat.

461-01-07-Setiap peranti pemencilan hendaklah ditanda dengan terang fungsi kawalannya.

16-Suis kecemasan(Emergency switching)
Suis kecemasan mengikut peraturan IEE ialah satu suis yang mengawal keseluruhan bangunan.



Peraturan IEE.
463-01-01-Suatu cara pensuisan kecemasan akan disediakan bagi setiap bahagian pemasangan yang mana ia mungkin perlu diputuskan dengan cepat daripada bekalan untuk mencegah bahaya.

463-01-04-Setiap peranti bagi pensuisan kecemasan hendaklah senang dicapai dan ditanda.

463-01-05-Suatu cara berhenti kecemasan akan disediakan dimana pergerakan mekanikal alat yang digerakkan secara elektrik mungkin menimbulkan bahaya.

17- Syarat-syarat suis bomba mengikut  Peraturan peraturan Elektrik 1994.
-Dicat merah dan ditanda suis bomba.
-Disusun bagi membolehkan  ia  mengasingkan papan tanda dari semua kutub.
-Ditulis   “SUIS BOMBA” ,ditanda OFF dan ON dengan terang.
-Dipasang ditempat yang mudah dilihat oleh ahli bomba.
-Hendaklah dikunci atau alat pengunci direkabentuk untuk mencegah suis itu dengan tak sengaja terbalik kekedudukan ON.
-Ketinggian dari lantai ialah  2.7 meter.
SUHAMAJU

18-Istilah-istilah pelindung arus lebih.
 Pelindung arius lebih kelas halus.
-Kumpulan pelindung arus lebih yang tidak akan berkendali dalam jangkamasa 1 jam apabila arus sebanyak 1.2 X arus kadaran peranti itu mengalir melaluinya.Kadaran ini benar untuk fius jenis BS 88 sehingga 63A sahaja.Kadaran arus  fius yang lebih daripada itu perlu mengambil masa 4 jam.

Pelindung arus lebih kelas kasar.
-Kumpulan peranti pelindung  yang akan berkendali dalam masa 1 jam apabila arus sebanyak 1.5 X arus peranti itu mengalir melaluinya. Had ini benar untuk peranti berkadar sehingga sahaja.Kadaran arus peranti yang lebih dari 10A hendaklah berupaya berkendali dalam masa 1 jam apabila arus sebanyak 1.3 X kadaran arus peranti mengalir kedalamnya.

Masa lazim
Masa yang diperlukan untuk berkendali. Contohnya fius 3036 mengambil masa empat jam untuk berkendali apabila arus sebanyak 1.2 x kadaran arus fius mengalir melaluinya.


 Arus nominal/setting current(In)
Arus permintaan maksimum yang diperlukan oleh sesuatu litar termasuk simpanan untuk masa akan dating.




Arus kendalian peranti pelindung arus lebih(I2)
Arus yang menyebabkan peranti berkendali pada masa lazimnya bagi melindungi litar daripada beban lebih.Arus ini hendaklah tidak melebihi 1.45 keupayaan kabel membawa arus.

Arus penjadualan(It)
Kadaran arus bagi sesuatu jenis kabel yang terdapat dalam jadual kabel dan dianggapkan berkendali pada suhu tidak melebihi 30°C

Arus beban atau arus rekaan(Ib)
Magnetiud arus yang hendak dibawa oleh sesuatu litar dalam penggunaan biasa.

Keupayaan kabel membawa arus(Iz)
Arus yang paling berkesan(maksimum) yang mampu dibawa oleh kabel untuk perkhidmatan yang berterusan tanpa menaikkan suhu atau merosakkan penebatan kabel pada pemasangan tertentu.

SOALAN OBJEKTIF

1-Apakah sebab, pelindung lebihan arus litar tidak boleh beroperasi bila berlaku arus arus bocor kebumi?
A-Nilai impeden gelung ke bumi,tinggi.
B-Nilai impeden gelung bumi rendah
C-Rintangan bumi rendah
D-Tiada impeden gelung bumi

2-Sebelum kerja senggaraan dilakukan ________dicabut dahulu,kemudian________
A- fius,nutral
B-nutral , fius
C-pengalir perlindungan , nutral
D-fius , pengalir perlindungan

3-Semua dawai logam dibawah ini boleh digunakan sebagai unsur(elemen) fius,kecuali:
A-Timah 
B-Perak     
C-Kupram       
D-Keluli galvani

4-Pemutus litar digunakan sebagai alat perlindungan bagi sesuatu litar dari:
A-Kebocoran arus dibingkai
B-Lebihan arus
C-Litar pintas
D-Kesemua diatas

5-Geganti perlindungan digunakan untuk melindungi daripada kesan
A-Lebih beban
B-Kerosakan penebatan
C-Lebihbeban dan kerosakan penebatan
D-Tiada diatas.
           
6-Apakah jenis peranti pelindung yang harus digunakan didalam sesuatu litar untuk memutuskan sebarang arus sebelum ia boleh mendatangkan bahaya akibat tindakbalas terma atau mekanikal yang dihasilkan didalam pengalir-pengalir dan sambungan-sambungan litar berkenaan?
A-Peranti pelindung arus litar pintas
B-Peranti pelindung arus beban yang berlebihan
C-Peranti pelindung arus bocor kebumi.
D-Peranti pelindung arus balikan

7-Berapakah kepekaan Pemutus Litar Bocor Kebumi Kendalian Arus yang diperlukan bagi sesuatu pepasangan elektrik yang mendapat bekalan 1 fasa untuk litar umum:
A-30mA
B-10mA
C-100mA
D-300mA

8-Meter kWj ialah
A-Tenaga disukat dalam unit kuasa
B-Kuasa yang digunakan berterusan satu jam bagi menyukat unit tenaga
C-Menyukat nilai voltan
D-Menyukat nilai arus

9-Apakah alat perlindungan  yang digunakan untuk mengelak berlakunya single phasing pada beban 3 fasa
A-fius
B-2 pole MCB
C-TP contactor
D-TP  MCCB

10-Untuk membuat tatahan (calibration) terhadap papan suis yang sudah digunakan yang mempunyai OCR dan EFR , ialah
A-Suntikan arus pada busbar
B-Suntikan arus pada gelung sekunder bagi pengubah arus
C-Suntikan voltan pada pengubah arus
D-Suntikan Frekuensi pada gelung geganti

SOALAN SUBJEKTIF

Senaraikan perlindungan yang ada dalam sebuah kawasan papan suis


……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….


12-Perlindungan arus lebih hendaklah mampu menahan arus litar pintas, jika suatu alat dibuat untuk pelindung arus lebih 15A,jadi ketahanan badannya  haruslah dapat menahan arus tersebut dengan rintangan ____Ohm . Jika beban berubah kepada 0.26 Ohm dan berlaku litar pintas, arus litar pintas akan menjadi________Amp.

A-0.0625 Ohm,62.4 A
B-3600 Ohm,16 A
C-16 Ohm62.4 A
D-16 Ohm,923 A

Soalan subjektif
1-Apakah perlindungan yang perlu diberikan kepada sesuatu pepasangan elektrik mengikut peraturan IEE ?

Jawapan:
a)Perlindungan daripada bahaya renjatan.
b)Perlindungan daripada bahaya arus lebih.
c)Perlindungan daripada kesan terma
d)Perlindungan secara penyampukan bekalan utama.
e)Perlindungan daripada arus litar pintas.
f)Perlindungan daripada pengaruh luaran.

2-Apakah tujuan utama  perlindungan?
Jawapan:Untuk mengelak daripada sebarang bahaya yang mungkin wujud dan menganggu pengguna elektrik.

3-Apakah kawalan perlindungan litar yang perlu bagi sesuatu pepasangan elektrik?
Jawapan:
a)Pengasing
b)Pelindung arus lebihan dan litar pintas
c)Pelindung arus bocor kebumi.

4-Apakah perlindungan dari bahaya renjatan?
Jawapan:
Perlindungan terhadap peralatan ,kelengkapan atau pepasangan elektrik yang membawa arus apabila disentuh oleh manusia atau haiwan yang mengakibatkan arus mengalir kedalam jasad mereka(renjatan elektrik).
Kekuatan renjatan bergantung kepada: rintangan jasad seseorang,voltan dan arus yang mengalir.
Dua jenis sentuhan yang mengakibatkan renjatan ialah:
a)Sentuhan terus(secara lansung)
b)Sentuhan tidak lansung.

5-Bagaimanakah sentuhan lansung dilindungi?
a)Menebatkan semua bahagian hidup

Tiada ulasan:

Catat Ulasan