M 03 MEMBUAT PENDAWAIAN GI KONDIUT DAN METAL TRUNKING TIGA FASA

SUB TAJUK: SISTEM PENDAWAIAN DAN PEPASANGAN ELEKTRIK. Objektif: Pada akhir mempelajari tajuk ini para pelatih akan dapat: i)Mengetahui jenis pendawaian yang biasa  dibuat dinegara kita ii)Mamahami setiap kaedah pendawaian dibuat iii)Membuat pendawaian mengikut peraturan yang betul. Pendahuluan Sistem pendawaian ialah suatu system pemasangan litar elektrik yang merangkumi pengalir ,penebat,pelindung mekanikal dan aksesori-aksesori elektrik. Sistem pendawaian boleh dibuat dengan berbagai cara, dan dikenali berpandukan: a)Jenis perlindungan mekanikal a)Kaedah pemasangan kabel. b)Jenis salutan pada kabel Tiada satu sistem pun yang dianggap unggul dibawah semua keadaan. Kehendak perundangan Peraturan 11(1), Peraturan peraturan elektrik 1994, Mensyaratkan semua pendawaian ,tambahan pendawaian atau pendawaian semula yang hendak di jalankan oleh kontraktor elektrik Unit Pendawaian Persendirian perlu mendapat kelulusan bertulis dari pemegang lesen atau pihak berkuasa bekalan melainkan jika tambahan pada pendawaian sediaada tidak melebihi permintaan arus tertinggi seperti yang di persetujui dalam kontrak bekalan asal. Merancang kerja kerja pendawaian   Sebelum kerja pendawaian di buat pendawai/kontraktor hendaklah merancang dan mengenalpasti kerja kerja yang hendak dilakukan supaya hasil kerja kemas teratur dan selamat untuk digunakan.Pendawai/kontraktor perlu: i-Membuat lawatan tapak ii-Mengenalpasti keperluan beban pengguna iii-Mengira permintaan beban tertinggi dengan mengambilkira  pengiraan faktor kepelbagaian iv-Mengemukakan plan,lukisan dan spesifikasi kepada pemunya premis,pemegang lesen atau  pihak berkuasa bekalan. Faktor luaran yang perlu diambilkira sebelum kerja pendawaian dibuat. a)Suhu ambien b)Sumber haba luar c)Kehadhiran air atau kelembapan tinggi d)Kehadhiran bendasing pepejal e)Getaran f)Tekanan mekanikal lain g)Kehadhiran flora dan fauna atau tumbuhan kulat h)Sinaran suria i)Rekabentuk bangunan. Pembahagian jenis pendawaian mengikut IEE. a)permukaan b)pembuluh c)sesalur dan salur d)tersembunyi e)dulang kabel f)katenari g)dalam rangka bangunan h)bawah tanah.

Faktor pemilihan Untuk menentukan jenis system pendawaian yang hendak dibuat , adalah perlu bagi setiap pendawai merancang bersama pengguna dahulu sebelum kerja dibuat.Antara perkara yang perlu dibincangkan ialah:          a)Jenis beban yang hendak dipasang. b)Keadaan tempat pemasangan c)Kos perbelanjaan d)Tempoh ketahanan pepasangan e)Kekemasan dan kecantikan f)Keadaan sekeliling g)Tempoh masa menyiapkan h)Perubahan atau penambahan litar masa akan dating i)Jenis voltan bekalan j)Keselamatan dan kelulusan pihak yang releven.   Pemasangan pada lokasi khusus yang mempunyai kehendak-kehendak tertentu   mengikut peraturan MS IEC 6064.          a)Bilik yang mempunyai tab mandi atau pancuran b)Kolam renang. c)Bilik pemanas sauna d)Tapak pembinaan e)Kawasan pertanian f)Dalam karavan bermotor g)Dilebuhraya dan perabut jalan.  Sistem pendawaian permukaan. -Kabel diklip terus diatas permukaan bukan logam.  Ciri-ciri. -Bekalan 1 fasa. -Jumlah laluan kabel adalah sedikit -Bangunan diperbuat daripada kayu atau batu. -Tiada kerja-kerja kasar dibuat ditempat itu yang mungkin menyebabkan kerosakan       mekanikal  Amalan baik kerja-kerja pendawaian permukaan. Semasa kabel melintasi dinding hendaklah dimasukkan bush . Merancang dahulu laluan kabel bagi mengelak berlakunya pertindihan antara kabel. Jumlah kabel yang boleh dipasang sama dalam satu klip hendaklah tidal melebihi 12 kabel. Tidak dibenarkan membuat sebarang penyambungan kabel sepanjang laluan, kecuali pada kotak alatambah.   Jarak sokongan        -Jarak sokongan dinyatakan dalam jadual MS-IEC 60364   Peraturan MS-IEC 60364   602-06-01-Sistem pendawaian permukaan bagi kolam renang hendaklah tidak menggunakan kondiut logam atau sesalur logam atau sarung kabel berlogam yang terdedah, atau konduktor ikatan pembumian yang terdedah.

Sistem pendawaian trunking(sesalur) dan kondiut. -kabel dimasukkan kedalam trunking dan kondiut. Ciri-ciri: -Bekalan 1 fasa dan 3 fasa. -Bilangan kabel litar akhir adalah banyak. -Ada rancangan penambahan litar dimasa akan datang. -Tempat yang terdedah kepada kerosakan mekanikal. -Memerlukan sistem pembumian yang baik. -Bangunan diperbuat dari kayu,batu atau besi. Amalan baik kerja-kerja pepasangan pendawaian kondiut. a)Pemasangan kondiut hendaklah disiapkan terlebih dahulu sebelum memasukkan kabel. b)Muatan kabel dalam kondiut hendaklah ditentukan bahawa faktor ruangnya tidak  melebihi 40% ruang pengisi. c)Muatan kabel dalam trunking pula hendaklah 45%. d)Jika kondiut memasuki sesuatu lantai bangunan, sekeliling lubang kondiut itu hendaklah disumbat dengan bahan tahan nyalaan, bagi mengelak kebakaran merebak. e)Jejari dalam selekoh kondiut hendaklah tidak kurang daripada 2.5 kali garispusat luar kondiut. f)Sesiku pejal atau selekoh sudut tepat hanya digunakan diakhir alatambah atau disepanjang pemasangan, tetapi tidak boleh melebihi 2 selekoh sepanjang 10 meter dan 3 selekoh sepanjang 5 meter dan 4 selekoh sepanjang 2.5 m(Rujuk jadual 12D per.IEE) g)Pembuluh  PVC hendaklah jenis yang tahan haba sehingga 60°C dan berat yang mampu ditanggung hendaklah tidak melebihi 3 kg. h)Saiz pembuluh yang digunakan mestilah sesuai  dengan bilangan kabel yang hendak dimasukkan.

Amalan baik pepasangan sesalur. a)Pemasangan sesalur mestilah dilindungi dari kerosakan akibat air. b)Sesalur hendaklah disokong dengan kuat untuk menahan berat kabel yang ada dalam sesalur. c)Selekoh sesalur hendaklah tidak kurang daripada selekoh kabel yang dibenarkan oleh peraturan IEE. d)Jika sesalur itu memasuki lantai,dinding lubangnya hendaklah disumbat dengan bahan yang tidak mudah terbakar. e)Jika pemasangan sesalur menegak melebihi 5 m. mestilah diletakkan pengadang dibahagian atas bagi mengelak suhu yang tinggi tersebar kebahagian bawah. g)Kabel hidup dan nutral hendaklah dimasukkan dalam sesalur yang sama. h)Sambungan sesalur hendaklah ketat,teguh dari segi elektrikal dan mekanikal bila digunakan sebagai pengalir perlindungan. *Faktor ruang ialah istilah yang digunakan  bagi menunjukkan kelegaan atau keselesaan kabel yang dipasang dalam pendawaian tertutup. *Tujuan :- a)Kabel yang dipasang tidak terlalu padat sehingga sukar untuk ditarik dan berkemungkinan merosakkan kabel. b)Haba yang terhasil tidak dapat tersebar dengan cepat - Jejari bengkokan hendaklah tidak kurang 2.5 kali garispusat luar kondiut. Jarak sokongan. -Dinyatakan dalam jadual IEE. Kebaikan dan keburukan pendawaian kondiut. Kebaikan: a)Tahan kerosakan mekanikal b)Sambungan pembumian adalah baik. c)Kabel boleh tahan lama. Kekurangan a)Kos lebih mahal dari pendawaian permukaan kerana banyak aksesori kondiut yang perlu digunakan. b)Kemampuan kabel membawa arus menjadi kurang c)Memerlukan lebih banyak alat untuk kerja-kerja pemasangan.

Pendawaian tersembunyi. Pemasangan kabel disembunyikan didalam dinding kayu atau konkrit Sistem pendawaian tersembunyi boleh dibahagi 2 jenis iaitu: a)Sistem pendawaian tersembunyi kabel bertebat dan bersarung. -Kabel yang bertebat dan bersarung(dua lapis) digunakan untuk pendawaian jenis ini yang ditanam dalam plaster simen. -Punca-punca lampu dan kuasa sahaja dikeluarkan. b)Sistem pendawaian pembuluh(kondiut) tersembunyi. -Kondiut dipasang terlebih dahulu sebelum konkrit lantai dituang. -Setelah  bangunan siap baru dimasukkan kabel. Amalan baik kerja-kerja pendawaian tersembunyi. a)Semua kondiut dan kabel pepasangan hendaklah dicengkam dengan tegang supaya kerja plaster simen tidak terganggu. b)Laluan kabel hendaklah pada tempat yang jarang digunakan untuk menyangkut gambar,poster atau perhiasan rumah. c)Sebarang sambungan kabel tidak boleh dibuat kecuali pada kotak alatambah. d)Jika menggunakan kabel yang sama warna, hendaklah ditanda fungsi kabel itu dengan jelas. Kebaikan dan keburukan sistem pendawaian tersembunyi Kebaikan. a)Kemas , cantik dan tidak mengganggu pandangan b)Kos perbelanjaan bahan lebih murah berbanding pendawaian permukaan. c)Tidak terdedah kepada kerosakan mekanikal. Kekurangan. a)Kerja-kerja tambahan susah dilakukan b)Bahaya renjatan kepada pengguna akibat terkena paku c)Susah mencari kerosakan kabel.
Pepasangan sementara. Pepasangan yang dibuat untuk sementara waktu – tidak melebihi 3 bulan. -Contohnya tempat pameran,tapak pembinaan,lampu hiasan dan lampu limpah ditepi jalan. Peraturan  pepasangan sementara. a)Pemasangan mesti diperiksa semula jika tempohnya lebih daripada 3 bulan. b)Mesti mengadakan perlindungan lebihan arus dan suis utama yang boleh memutuskan kutub hidup dan nutral. c)Mesti ada pengawasan rapi serta orang bertanggungjawab sepenuh masa terhadap keselamatan pepasangan. d)Jarak sokongan kabel hendaklah tidak menyebabkan sambungan  dan  tamatan  kabel menjadi tegang. e)Soket alur keluar yang digunakan hendaklah jenis BS 4343. f)Di tapak pembinaan, lampu dan peralatan mudahalih sehingga 1865 watt boleh dibekalkan dengan bekalan 1 fasa.Manakala peralatan sehingga 3730 watt hendaklah disambung melalui soket alur keluar 3 fasa. g)Pemasangan ini mesti diuji semula selepas tiga bulan digunakan. hPeralatan hendaklah sentiasa dijaga dan disenggara agar terjamin keselamatannya i)Ujian pemasangan hendaklah dijalankan seperti ujian pepasangan tetap.
Pepasangan dalam bilik mandi Dalam bilik yang mempunyai kolah dan pemancut air, tidak dibenarkan memasangn soket keluaran dan alat mudah alih. Apabila pemancut air berada dibilik yang lain daripada bilik mandi,sebarang soket keluaran  boleh dipasang pada jarak sekurang-kurangnya 2.5 m dari bilik pemancut air itu. Pepasangan alat pemasak elektrik Alat pemasak boleh dipasang dengan dikawal oleh unit kawalan pemasak yang tidak melebihi jarak 2 meter.. Peraturan MS-IEC 60364 Umum 522-01-01-Suatu system pendawaian hendaklah dipilih dan dibina supaya sesuai untuk suhu ambient tempatan terendah dan tertinggi menghadapi sesuatu keadaan. 522-01-02-Komponen-komponen system pendawaian,termasuk kabel dan kurungan pendawaian hendaklah dipasang atau dikendalikan hanya pada suhu dalam had-had yang dinyatakan dalam spesifikasi produk yang releven atau seperti yang disyorkan oleh pekilang 522-03-01-Suatu sistem pendawaian hendaklah dipilih dan dibina supaya tiada kerosakan disebabkan oleh kelembapan tinggi atau kemasukan air semasa pemasangan,penggunaan dan penjagaan. 528-02-01-Dimana sistempendawaian ditempatkan berhampiran dengan perkhidmatan bukan elektrik. *Pepasangan ditempat yang tertentu mempunyai peraturan khas yang perlu dipatuhi. Pepasangan ditapak binaan. 604-10-01-Setiap system pendawaian hendaklah disusun supaya tiada tekanan dikenakan pada penamatan konduktor. 604-10-02-Kabel hendaklah tidak melintasi jalan tapak pembinaan atau lorong pejalan kaki kecuali ada perlindungan secukupnya dari kerosakan mekanikal. Pepasangan dipremis pertanian dan holtikultur 605-12-01-Dalam lokasi dimana binatang ternakan ditempatkan, pendawaian tetap hendaklah tidak boleh didekati oleh binatang. 605-12-02-Kabel yang munkin diserang oleh tikus hendaklah jenis yang sesuai atau dilindungi dengan sesuai.

Pepasangan dalam karavan dan karavan bermotor. 608-06-01-Sistem pendawaian ini hendaklah menggunakan konduktor bertebat. a)Konduktor bertebat berteras tunggal yang anjal dalam kondiut bukan logam. b)Konduktor bertebat terkandas dalam kondiut bukan logam. c)Kabel bersarung yang anjal. 608-06-02-Luas keratan rentas setiap konduktor hendaklah tidak kurang 1.5mm. 608-06-04-Kabel system voltan rendah hendaklah dilarikan berasingan dari kabel voltan yang lebih rendah. 608-06-05-Semuia kabel kecuali terkandung dalam kondiut yang keras dan semua kondiut anjal hendaklah disokong pada jarak yang tidak melebihi 0.4m bagi larian tegak dan 0.25m bagi larian mendatar. Aksesori pepasangan elektrik 1-Ceiling rose -  BS 67 2-Lamp holder -  BS 88 3-Suis – BS 576 4-Soket alur keluar 13A(BS 1363),  5A,15A, 30A(BS 196) 5-Pengganding – BS 4343 Peraturan MS IEC 60364 umum 553-02-03-Suatu pemegang lampu berfilamen hendaklah tidak dipasang pada litar yang beroperasi pada voltan melebihi 250 volt. 553-04-01- Pada setiap poin lampu tetap,satu daripada aksesori berikut bolehlah digunakan: i)Ros siling BS 67 ii)Sistem lampu yang menyokong pengganding iii)Pemegang lampu berpasak iv)Sistem lampu  yang direka bentuk untuk disambung  terus kepada pendawaian litar. 553-01-02-Rose siling tidak boleh dipasang pada litar yang melebihi 250 volt.

Contoh soalan Soalan objektif 1-Alat pemasak elektrik yang dikawal oleh unit kawalan pemasak mestilah dipasang pada jarak tidak melebihi: A-3 meter B.2 meter. C-1 meter D-5 meter 2-Sistem bagi mengawal lampu tangga menggunakan ____suis yang dinamakan suis_____. A.2 suis satu hala B.Suis satu hala dan 2 hala C. 2, suis  dua hala D.3,suis perantaraan 3-Berapakah jumlah suis perantaraan yang boleh disambung antara 2 suis 2 hala. A.1 B.2 C.3 D.Tidak terhad. 4-Berapakah jarak bilah kipas siling dengan lantai yang sesuai. A.3 kaki B.4 kaki C-5 kaki D.7 kaki 5-Berapakah bilangan maksima kabel yang boleh dimasukkan dalam satu klip pada pendawaian permukaan. A-2 B-4 C-10 C-12 6-Berapakah ketinggian minima soket alur keluar dari lantai mengikut peraturan IEE. A.150mm. B.400mm C.500mm D.600mm
	7-Pendawaian boleh dibuat ditempat-tempat yang berikut, kecuali: A.Lubang lif B.saluran agihan C.saluran pengudaraan D.serombong asap. 8-Faktor ruang bagi pembuluh(kondiut) &  salur(duct) ialah: i)40% & 45% B-30 & 35% C-60 & 70% D-80&90% 9-Dalam suatu pemasangan alat pemanas air, perkara berikut perlu di beri perhatian,kecuali: A.Suis kawalan adalah dari jenis suis 2 kutub B.Setiap pemanas air hendaklah disambung pada litar akhir yang berasingan  dari papan agihan. C.Setiap pemanas air  hendaklah dikawal oleh peranti arus baki berkadar tidak melebihi 30mA.mengikut Peraturan-peraturan Elektrik 1994. D.Untuk bilik mandi , penempatan suis seharusnya tidak boleh dicapai oleh orang yang sedang mandi  dalam tub air 10-Bahagian-bahagian logam yang terdapat pada pemegang lampu dan soket alur keluar biasanya diperbuat daripada: A-Kupram B-Gangsa C-Aluminium D-Tungsten 11-Pemegang lampu untuk mentol filamen biasanya digunakan dalam litar yang dikendalikan pada voltan, A-Tidak melebihi 600V B-Tidak melebihi 250V C-Tidak melebihi 10V D-Kurang daripada 110V

 

12-Ros siling tidak boleh dipasang  dalam litar yang melebihi: A-65V B-110V C-415V D-250V 13-Jenis kabel yang digunakan untuk pepasangan bekalan lif yang perlu bekerja semasa kebakaran berlaku ialah : A-Penebat PVK B-Penebat galian dan bersalut kupram C-Penebat PVK berperisai logam D-Penebat berperisai. 14-Pilih system pendawaian di bawah yang paling sesuai untuk cirri-ciri seperti berikut: i-  sekiranya punca kerosakkan mekanikal pada sesuatu bangunan terlalu banyak. ii- memerlukan satu system pembumian yang baik iii-memerlukan penambatan litar pada masa yang akan datang. iv-bekalan voltan satu fasa. v- kadar kuasa beban yang dipasang lebih besar. A-armoured (perisai) B-kondiut C-salur (trunking) D-sesalur memanjat (rising main) 15-Tandakan turutan kawalan yang betul bagi sesebuah pepasangan pengguna A-Meter – KFA – PLBK – Main Switch B-KFA – Suis Utama – PLBK – Meter C-Meter – Suis Utama – KFA – PLBK D-Meter – Suis Utama – PLBK – KFA 16-Sesuatu fius yang mengawal litar akhir di dalam pendawaian elektrik mestilah: A-Tidak melebihi kadar arus bagi kabel. B-Melebihi kadar arus bagi kabel. C-Mempunyai kadar arus yang sama. D-Berupaya membawa arus.

17-Pilih jenis kabel dan pendawaian yang sesuai bagi bangunan yang dipasangkan      dengan beban lampu yang kecil tidak melebihi 3 meter antara bangunan. i-   Pendawaian talian rentang atas dengan kabel penebat pvk bersalut pvk. ii-  Pendawaian pembuluh galvanic keluli dengan kabel bertebatkan pvc bersalut pvk. iii- Pendawaian talian rentang atas dengan kabel penebat getah bersalut pvk. iv- Terus tanam dalam tanah dengan kabel penebat pvk berperisai dan pembalut pvk. A-i,ii dan iii. B-ii,iii dan iv. C-i,iii dan iv. D-semua diatas. 18-40% faktor ruang diperlukan di dalam system pendawaian ini. A-pendawaian pembuluh. B-pendawaian salur. C-pendawaian sesalur. D-pendawaian pembuluh boleh lentur. 19-Pilih kenyataan yang betul mengenai pengujian ke atas pendawaian elektrik. i-   Ujian kekutuban dilakukan sebelum dan selepas bekalan disambung. ii-  Alatuji rintangan digunakan dalam membuat pengujian rintangan penebatan. iii- Jangka voltan perlu disambung secara siri bagi mengukur voltan pada litar yang diuji. iv- Ujian untuk mengetahui kepekaan sesuatu PLBK hendaklah dilakukan apabila voltan      bekalan telah disambung. A-i dan iii. B-ii dan iv. C-i dan iv. D-ii,iii dan iv.

Soalan subjektif 1-Apakah faktor ruang 2-Ditempat manakah pendawaian sesalur diperlukan dan jelaskan cirri-cirinya. 4-Nyatakan kebaikan-kebaikan dan keburukan-keburukan system pendawaian pembuluh     kondiut logam. 5-Berikan keterangan mengenai 3 jenis pendawaian pembuluh (kondiut) yang selalu digunakan. Terangkan tempat kegunaan serta kebaikannya. 6-Sebutkan lima perkara yang perlu dirancang sebelum membuat sesuatu pendawaian  agar pendawaian itu tidak mendatangkan apa-apa bahaya bagi menentukan keadaan yang cekap, selamat dan tidak membazir.